Zygmunt Krauze to jeden z najważniejszych artystów swojego pokolenia, uznany kompozytor, ceniony pianista, pedagog, organizator życia muzycznego i juror wielu międzynarodowych konkursów. Jego dorobek twórczy i wysiłki w propagowaniu muzyki, zostały docenione szeregiem nagród i odznaczeń, na czele z francuską Legią Honorową (2007) i tytułem Chevalier dans l’Ordre des Arts et des Lettres (1984). W 1987 roku został wybrany na przewodniczącego Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Współczesnej (ISCM), a od 1999 jest jego honorowym członkiem. W 2011 roku Zygmunt Krauze został honorowym członkiem Związku Kompozytorów Polskich, a rok później otrzymał tytuł Koryfeusza Muzyki Polskiej w kategorii Osobowość Roku. W listopadzie 2014 roku Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, doceniając wybitne zasługi Zygmunta Krauze dla polskiej kultury oraz osiągnięcia w pracy twórczej i działalności artystycznej, odznaczył kompozytora Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

KOMPOZYTOR

Dorobek kompozytorski Zygmunta Krauzego to m.in. sześć oper - „Gwiazda” (1981), „Balthazar” (2001), „Iwona, księżniczka Burgunda” (2004), „Polieukt” (2010), „Pułapka” (2011) i "Olimpia z Gdańska" (2015). Zostały one wyprodukowane w takich teatrach jak: National Theater w Mannheim, Theatre National de la Colline w Paryżu, Staatsoper w Hamburgu, Teatr Wielki w Warszawie, Opera Wrocławska, Warszawska Opera Kameralna, Théâtre du Capitole w Tuluzie, Opera Bałtycka w Gdańsku. W 2012 roku inscenizacja opery „Polieukt” otrzymała nagrodę Związku Krytyków Francuskich, za najlepszy spektakl sezonu.

Formy instrumentalne w twórczości Zygmunta Krauzego, to szeroki rozdział, od miniatur, po kilkusetosobowe składy symfoniczne. Szczególnie uprzywilejowanym instrumentem jest w każdym przypadku fortepian. Będąc koncertującym pianistą, Zygmunt Krauze może nie tylko komponować na ten instrument, ale z powodzeniem być wykonawcą własnych utworów. Od wczesnych kompozycji, jak „Sześć melodii ludowych” (1958), przez utwory będące efektem eksperymentów z zapisem muzycznym („Pięć kompozycji unistycznych”, 1963; „Tryptyk”, 1964), potem eksperymenty z brzmieniem fortepianu („Stone Music”, 1972; „Arabesque”, 1983, „Adieu”, 2001), gry teatralne („Gloves Music”, 1972; „One Piano Eight Hands”, 1973), aż po dwa Koncerty fortepianowe (1976, 1996), w których wirtuozeria współgra z silnym ładunkiem emocji. Wśród innych, ważnych dzieł instrumentalnych warto wymienić: „Tableau vivant” (1982) na orkiestrę kameralną, „Blanc-rouge / Paysage d'un pays” (1985) na orkiestry dęte, orkiestrę mandolinową, orkiestrę akordeonową
i sześciu perkusistów;, „Quatuor Pour La Naissance” (1985), Kwintet fortepianowy (1993), „Canzonę” na zespół instrumentalny (2011) oraz „Memories of the East” (2012) na 85 chińskich instrumentów.

Wyjątkowym rozdziałem w dorobku kompozytora jest muzyka unistyczna. Jak sam mówi: Brzmienie ma postać na tyle indywidualną, aby mogło wyróżnić się z chaosu innej muzyki i innych dźwięków. Wykonywany utwór muzyczny ma dla mnie znaczenie porządkujące czas. (...) Początek kompozycji jest od razu ekspozycją całej skali brzmieniowej i w trakcie trwania nie ukaże się nic obcego, nic nowego. Nie będzie niespodzianek. (...) Ta muzyka wiąże się z możliwością innego sposobu odbioru. Idealną sytuacją byłaby taka, w której muzyka trwałaby stale, a słuchacz przychodziłby w dogodnej dla siebie porze i odchodził w momencie, jaki uznałby za stosowny. Teoretyczne podstawy unizmu wywodzą się z malarstwa Władysława Strzemińskiego. Przykłady jego zastosowania, znaleźć można w takich kompozycjach Zygmunta Krauzego jak: ”Polichromia” (1968), „Utwór na orkiestrę nr 1” (1969) czy Kwartety smyczkowe nr 2 (1970) i 3 (1982).

Zygmunt Krauze jest pierwszym w Polsce twórcą kompozycji przestrzenno-muzycznych, które realizował wspólnie z architektami: Teresą Kelm - w Galerii Współczesnej w Warszawie (1968, 1970), z Wiesławem Nowakiem i Janem Muniakiem - w Metzu (1987) oraz w Muzeum Sztuki Współczesnej w Łodzi (1988), a także w naturalnej scenerii zamku Eggenberg w Grazu (1974) i pałacu Rohan w Strasburgu. Istotne utwory tego nurtu to Kompozycja przestrzenno-muzyczna nr 1 (1968) i 2 (1970), "Fete galante et pastorale" (1974, 1984), "Rzeka podziemna" (1987) oraz "Aria" (2007).

Jeszcze jednym elementem twórczości Zygmunta Krauzego jest muzyka teatralna. Od ponad trzech dekad twórca współpracuje z argentyńskim reżyserem mieszkającym we Francji, Jorge Lavellim. Efektem tej współpracy jest muzyczna ilustracja do przedstawień w Comédie-Française i Theatre National de la Colline w Paryżu, m.in.: „Polieukt” P. Corneille'a (1987), „Operetka” W. Gombrowicza (1988), „Makbet” E. Ionesco (1992), „Merlin” T. Dorsta (2005), „Król Edyp” Sofoklesa (2008) i „Skąpiec” Moliere'a.

Ostatnią, choć nie mniej istotną grupą utworów są dzieła chóralne i pieśni. Najważniejsze z nich, to kompozycje z ostatnich lat - „Bal w operze” na chór kameralny i zespół 12 instrumentów do tekstu J. Tuwima z roku 2006 oraz „Podróż Chopina” na chór kameralny a capella
 lub z zespołem instrumentów ludowych, 
do tekstu listów Chopina, który miał swoje prawykonanie w 2010 roku. Warto także wymienić 5 pieśni na baryton i fortepian do poezji T. Różewicza (2010) oraz „La Terre” (1995) na sopran i orkiestrę, do słów Yves'a Bonnefoy.

Zygmunt Krauze jest często zapraszany do współpracy przez zagraniczne instytucje kulturalne. Niemal każda jego kompozycja powstała na zlecenie. Najważniejsi partnerzy to: Ministerstwa Kultury Polski i Francji, Radio Austriackie, Westdeutscher Rundfunk w Kolonii, Südwestrundfunk Radio w Baden-Baden, Fundacji Gulbenkiana w Lizbonie, Suntory Limited w Tokio, National Theater w Mannheim, Radio France oraz Polskie Radio. Utwory Zygmunta Krauzego wykonywane były na licznych festiwalach muzycznych w kraju i za granicą, jak również w renomowanych salach koncertowych: Wiener Konzerthaus, Concertgebouw w Amsterdamie, Bellas Artes w Mexico City, Palais de Festival w Cannes, Beethoveshalle w Bonn. Wiele kompozycji zostało zarejestrowanych i wydanych na płytach Polskich Nagrań, DUX, ORF, Nonesuch, Thesis, Musical Observations (CP2), Collins Classics, Warner Classics, Recommended Records i EMI.

PEDAGOG

Studia kompozytorskie ukończone pod kierunkiem Kazimierza Sikorskiego i pianistyczne u Marii Wiłkomirskiej w PWSM w Warszawie, Zygmunt Krauze pogłębiał jako stypendysta rządu francuskiego w Paryżu, u Nadii Boulanger. Zdobytą wiedzę wkrótce potem zaczął przekazywać młodym adeptom sztukikompozytorskiej i tak czyni do dziś. Od 1965 roku prowadzi seminaria i mistrzowskie kursy kompozytorskie, między innymi w Darmstadcie, Bazylei, Paryżu, Tokio, Sztokholmie, Jerozolimie, Pekinie, Hong Kongu, na uniwersytetach w USA: Yale, Columbia, Indiana w Bloomington i Południowej Kalifornii w Santa Barbara. W latach 1973-1974 przebywał w Berlinie jako artysta rezydent za zaproszenie Deutcher Akademischer Austauschdienst. W 1981 roku pełnił funkcję Visiting Professor na Uniwersytecie Yale w New Heaven, 1996 roku otrzymał zaś tytuł Eminent Corresponding Professor w Keimyung University w południowokoreańskim Daegu. Od 2002 roku jest profesorem kompozycji w Akademii Muzycznej w Łodzi. Od 2006 do 2010 roku wykładał na Uniwersytecie Muzycznym im. Fryderyka Chopina w Warszawie. Zygmunt Krauze został uhonorowany doktoratami honoris causa Narodowego Uniwersytetu Muzycznego w Bukareszcie oraz Akademii Muzycznej w Łodzi.

WYKONAWCA

W 1966 roku Zygmunt Krauze otrzymał pierwszą nagrodę na Międzynarodowym Konkursie dla wykonawcówmuzyki współczesnej Gaudeamus w Holandii. Od tej pory występuje na najważniejszych estradach świata. Współpracował z takimi dyrygentami jak Gary Bertini, Jan Krenz, Leif Segerstam, Kazimierz Kord, Kazuyoshi Akiyama, Ernest Bour, Hans Zender, Peter Eötvös, Antoni Wit czy Luca Pfaff. W 1967 roku założył zespół Warsztat Muzyczny, którym kierował przez 25 lat. Na zamówienie zespołu powstało ponad 100 utworów, napisanych przez wybitnych kompozytorów z całego świata, m.in. L. Andriessena, M. Feldmana, M. Nymana, P. Nørgårda, M. Kagela, H. M. Góreckiego, W. Kilara, K. Serockiego i W. Szalonka. 



Zygmunt Krauze był pierwszym w Polsce twórcą nowych form tzw. performance, kompozycji (instalacji) muzyczno-przestrzennych, które realizował wspólnie z architektami: Teresą Kelm - w Galerii Współczesnej w Warszawie (1968, 1970), z Wiesławem Nowakiem i Janem Muniakiem - w Metzu (1987) oraz w Muzeum Sztuki Współczesnej w Łodzi (1988), a także w naturalnej scenerii zamku Eggenberg w Grazu (1974) i pałacu Rohan w Strasburgu.